Những thông tin chung nhất…
Các phần mềm mã nguồn mở đã thực sự trưởng thành trong những năm qua và đã trở thành những công cụ thiết thực và hỗ trợ tốt cho người dùng. Các phần mềm mã nguồn mở cho GIS cũng không nằm ngoài xu hướng đó và ngày nay đã có thể đáp ứng được nhu cầu của dân chuyên nghiệp GIS trên toàn thế giới.
Phần mềm mã nguồn mở có thể được định nghĩa như là những phần mềm mà tác giả của nó cho không người dùng bao gồm cả việc có quyền xem xét cách thức mà phần mềm hoạt động để có thể hiệu chỉnh hay phát triển thêm theo ý mình, có thể được sử dụng dưới nhiều mục đích, dưới nhiều máy khác nhau hay có thể phân phối lại tuỳ ý.
Điều thuận lợi chính của việc sử dụng các phần mềm mã nguồn mở là chúng được cung cấp miễn phí thay vì phải mua giấy phép như các phần mềm thương mại, tính uyển chuyển cao, có thể truy cập vào mã nguồn của chương trình và khả năng tích hợp tốt hơn vào những kỹ thuật chuẩn.
Một báo cáo của UNU-Merit về sự tác động của các phần mềm mã nguồn mở đối với kinh tế Châu Âu được thực hiện bởi Cộng đồng Châu Âu, kết luận rằng các phần mềm miễn phí và mã nguồn mở cũng như các dịch vụ liên quan có thể đạt tới 32% trong tất cả các dịch vụ IT nói chung và 4% GDP Châu Âu vào năm 2010. Cũng theo báo cáo nói trên, Châu Âu là khu vực đi đầu trong lĩnh vực hợp tác toàn cầu về các dự án phần mềm miễn phí, mã nguồn mở, thư viện miễn phí và theo sau đó là các nước Bắc Mỹ, Châu Á và Châu Mỹ Latin.
Được xây dựng trên các hệ điều hành mã nguồn mở, dựa trên các cơ sở dữ liệu, dịch vụ web và các kỹ thuật phát triển phần mềm, ngày nay chúng ta tìm thấy những hệ thống mã nguồn mở tồn tại vững chắc trong lĩnh vực ứng dụng GIS. Những hệ thống này có thể là những hệ quản trị cơ sở dữ liệu không gian (như POSTGIS), môi trường phân tích dữ liệu (như GRASS), kỹ thuật máy chủ cho web (như MapServer, Geoserver, Deegree), những công cụ cho máy trạm (như MapBuilder, MapBender), những công cụ GIS chuyên nghiệp cho máy desktop thông thường (như gvSIG). Nếu nói về vấn đề tích hợp dữ liệu thì các phần mềm mã nguồn mở có khả năng hỗ trợ mạnh mẽ đối với chuẩn OGC bao gồm cả các dịch vụ web về dữ liệu không gian.
Phần lớn những phần mềm mã nguồn mở về GIS đáp ứng cả nhu cầu của cộng đồng mã nguồn mở lẫn các công ty tư nhân để phát triển, tích hợp, hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo. Nhờ vào tính mở của các phần mềm loại này, các công ty loại nhỏ và trung bình có thể dễ dàng cung cấp các giải pháp và dịch vụ của họ sau khi phát triển thêm từ các mã nguồn mở.
GvSIG và một điển hình
Sử dụng hạ tầng dữ liệu không gian nghĩa là phải truy cập vào các geoportal để tìm kiếm, thể hiện và có thể là download dữ liệu từ một dịch vụ trên mạng. Tuy nhiên, qua quá trình thực hiện các dự án, chúng ta thấy rằng những người dùng GIS chuyên nghiệp muốn kết hợp việc truy cập dữ liệu hạ tầng không gian với quy trình làm việc đòi hỏi một máy trạm cấu hình mạnh và một phần mềm GIS cho desktop của họ. Trong tương lai, một số quá trình phân tích có thể được thực hiện từ xa và biên tập dữ liệu vector có thể được thực hiện hiệu quả và đáng tin cậy hơn nhờ vào các dịch vụ web nhưng hiện nay những công việc này đang vẫn được thực hiện bằng các công cụ GIS trên máy desktop, đặc biệt là khi nó có thể tách rời riêng biệt và được hiệu chỉnh để phù hợp với nhu cầu người dùng và được sao chép với số lần nhiều bao nhiêu tuỳ ý mà không cần phải quan tâm tới chi phí phải trả cho giấy phép sử dụng.
Một ví dụ rất điển hình về các phần mềm GIS mã nguồn mở là gvSIG, một hệ thống phát triển theo dạng từng modul riêng lẻ và hiện nay nó đã có thể đáp ứng nhu cầu cho nhiều người dùng khác nhau. GvSIG đã tích hợp dễ dàng với các hạ tầng dữ liệu không gian bằng cách kết nối tới bản đồ chuẩn, các đối tượng, các tập hợp dữ liệu raster của dịch vụ web xuyên suốt nhiều giao thức khác nhau kể cả dịch vụ thương mại ArcIMS. Nó có thể chồng lớp các dữ liệu từ xa với những dữ liệu của người dùng ở khu vực của họ ở dạng các tập tin riêng lẻ hoặc là các cơ sở dữ liệu không gian như PostGIS hay Oracle. Thêm nữa, nó còn bao gồm một môi trường biên tập giống như các môi trường biên tập CAD, các chức năng xử lý dữ liệu không gian vector và các công cụ phân tích ảnh. Điều này có nghĩa là những phiên bản của gvSIG đã đi ra ngoài khả năng của những phần mềm GIS thương mại ở các phiên bản cơ bản. Chúng ta cũng nhận thấy rằng, người dùng GIS thường rất ngạc nhiên về những tính năng mà gvSIG có được mà không có một tính năng nào bị giới hạn. GvSIG cũng là một hệ thống mà rất nhiều công ty cũng như các viện nghiên cứu đào tạo và phát triển thành những ứng dụng quan trọng cho trường học, quản lý đất đai, hạ tầng cơ sở, rừng và quản lý tài nguyên nước, chăm sóc sức khoẻ, geomarketing…
…và các phần mềm mã nguồn mở từ Châu Âu
Các dự án mã nguồn mở như Deegree, Mapbender hoặc gvSIG được phát triển chủ yếu ở Châu Âu nhưng cũng như nhiều dự án khác, có xu hướng được sử dụng và phát triển từ nhiều nơi trên thế giới. Những chương trình hỗ trợ quốc tế của Châu Âu ngày nay thường hoàn toàn hay đôi khi là rất rõ ràng thu hút người dùng sử dụng các phần mềm mã nguồn mở, cho thấy rằng các phần mềm mã nguồn mở về GIS đã đóng góp nhiều cho các lĩnh vực phát triển:
- Chúng được phân phối dễ dàng hơn vì chúng không cần phải mua và vì chúng có thể được nâng cấp và hiệu chỉnh bởi mọi người.
- Cho phép phân phối lại các công cụ tuỳ ý. Không có một giới hạn nào về số lượng người dùng hay chịu chi phối bởi chi phí mua phần mềm.
- Chi phí kinh tế đầu từ vào GIS được “giải phóng” bởi sự vắng mặt của chi phí bản quyền, có thể được đầu tư vào sự tìm hiểu và thực hiện những công trình lớn về GIS.
- Đem lại một quá trình chuyển giao công nghệ hoàn thiện và hiệu quả hơn bởi vì người dùng và người phát triển có thể thật sự làm công nghệ cho riêng mình và thích nghi với công nghệ đó theo nhu cầu của riêng họ.
Thực tế thì các phần mềm mã nguồn mở GIS đã được sử dụng rất rộng rãi ở các nước phát triển vào các mục đích giáo dục và các dự án phi lợi nhuận, ở các mục đích khác thì cũng nhanh chóng phát triển.
Một câu hỏi thường thấy của người dùng sản phẩm mã nguồn mở là khả năng và chất lượng của các chương trình đào tạo và hỗ trợ.
Hiện có rất nhiều chương trình loại này trong thế giới của những phần mềm mã nguồn mở, những sản phẩm này đã lôi cuốn người dùng và cộng đồng những người phát triển phần mềm những người mà họ có thể hỗ trợ miễn phí, nhanh chóng và dễ thuyết phục hơn. Không những thế, các phần mềm này còn lôi cuốn một mạng lưới những công ty phát triển phần mềm những người sẽ cung cấp các dịch vụ hỗ trợ kỹ thuật và các chương trình đào tạo chất lượng cao như những sản phẩm thương mại. Các phần mềm mã nguồn mở không còn là các dự án trong các trường đại học. Nó đã rõ ràng trở thành một lĩnh vực kinh doanh thực sự.
Rò ràng, qua những phân tích trên chúng ta có thể tin tưởng rằng trong nhiều hoàn cảnh khác nhau, các phần mềm mã nguồn mở về GIS ngày nay là sự thay thế cho các phần mềm thương mại. Nó cũng có thể tích hợp thành công với các hệ thống thương mại hiện có. Giống như mọi phần mềm khác, các tính năng của nó, chi phí lợi nhuận của đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật phải được xem trọng khi quyết định thích nghi với chúng.
_____________________Các phần mềm mã nguồn mở đã thực sự trưởng thành trong những năm qua và đã trở thành những công cụ thiết thực và hỗ trợ tốt cho người dùng. Các phần mềm mã nguồn mở cho GIS cũng không nằm ngoài xu hướng đó và ngày nay đã có thể đáp ứng được nhu cầu của dân chuyên nghiệp GIS trên toàn thế giới.
Phần mềm mã nguồn mở có thể được định nghĩa như là những phần mềm mà tác giả của nó cho không người dùng bao gồm cả việc có quyền xem xét cách thức mà phần mềm hoạt động để có thể hiệu chỉnh hay phát triển thêm theo ý mình, có thể được sử dụng dưới nhiều mục đích, dưới nhiều máy khác nhau hay có thể phân phối lại tuỳ ý.
Điều thuận lợi chính của việc sử dụng các phần mềm mã nguồn mở là chúng được cung cấp miễn phí thay vì phải mua giấy phép như các phần mềm thương mại, tính uyển chuyển cao, có thể truy cập vào mã nguồn của chương trình và khả năng tích hợp tốt hơn vào những kỹ thuật chuẩn.
Một báo cáo của UNU-Merit về sự tác động của các phần mềm mã nguồn mở đối với kinh tế Châu Âu được thực hiện bởi Cộng đồng Châu Âu, kết luận rằng các phần mềm miễn phí và mã nguồn mở cũng như các dịch vụ liên quan có thể đạt tới 32% trong tất cả các dịch vụ IT nói chung và 4% GDP Châu Âu vào năm 2010. Cũng theo báo cáo nói trên, Châu Âu là khu vực đi đầu trong lĩnh vực hợp tác toàn cầu về các dự án phần mềm miễn phí, mã nguồn mở, thư viện miễn phí và theo sau đó là các nước Bắc Mỹ, Châu Á và Châu Mỹ Latin.
Được xây dựng trên các hệ điều hành mã nguồn mở, dựa trên các cơ sở dữ liệu, dịch vụ web và các kỹ thuật phát triển phần mềm, ngày nay chúng ta tìm thấy những hệ thống mã nguồn mở tồn tại vững chắc trong lĩnh vực ứng dụng GIS. Những hệ thống này có thể là những hệ quản trị cơ sở dữ liệu không gian (như POSTGIS), môi trường phân tích dữ liệu (như GRASS), kỹ thuật máy chủ cho web (như MapServer, Geoserver, Deegree), những công cụ cho máy trạm (như MapBuilder, MapBender), những công cụ GIS chuyên nghiệp cho máy desktop thông thường (như gvSIG). Nếu nói về vấn đề tích hợp dữ liệu thì các phần mềm mã nguồn mở có khả năng hỗ trợ mạnh mẽ đối với chuẩn OGC bao gồm cả các dịch vụ web về dữ liệu không gian.
Phần lớn những phần mềm mã nguồn mở về GIS đáp ứng cả nhu cầu của cộng đồng mã nguồn mở lẫn các công ty tư nhân để phát triển, tích hợp, hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo. Nhờ vào tính mở của các phần mềm loại này, các công ty loại nhỏ và trung bình có thể dễ dàng cung cấp các giải pháp và dịch vụ của họ sau khi phát triển thêm từ các mã nguồn mở.
GvSIG và một điển hình
…và các phần mềm mã nguồn mở từ Châu Âu
Các dự án mã nguồn mở như Deegree, Mapbender hoặc gvSIG được phát triển chủ yếu ở Châu Âu nhưng cũng như nhiều dự án khác, có xu hướng được sử dụng và phát triển từ nhiều nơi trên thế giới. Những chương trình hỗ trợ quốc tế của Châu Âu ngày nay thường hoàn toàn hay đôi khi là rất rõ ràng thu hút người dùng sử dụng các phần mềm mã nguồn mở, cho thấy rằng các phần mềm mã nguồn mở về GIS đã đóng góp nhiều cho các lĩnh vực phát triển:
- Chúng được phân phối dễ dàng hơn vì chúng không cần phải mua và vì chúng có thể được nâng cấp và hiệu chỉnh bởi mọi người.
- Cho phép phân phối lại các công cụ tuỳ ý. Không có một giới hạn nào về số lượng người dùng hay chịu chi phối bởi chi phí mua phần mềm.
- Chi phí kinh tế đầu từ vào GIS được “giải phóng” bởi sự vắng mặt của chi phí bản quyền, có thể được đầu tư vào sự tìm hiểu và thực hiện những công trình lớn về GIS.
- Đem lại một quá trình chuyển giao công nghệ hoàn thiện và hiệu quả hơn bởi vì người dùng và người phát triển có thể thật sự làm công nghệ cho riêng mình và thích nghi với công nghệ đó theo nhu cầu của riêng họ.
Thực tế thì các phần mềm mã nguồn mở GIS đã được sử dụng rất rộng rãi ở các nước phát triển vào các mục đích giáo dục và các dự án phi lợi nhuận, ở các mục đích khác thì cũng nhanh chóng phát triển.
Một câu hỏi thường thấy của người dùng sản phẩm mã nguồn mở là khả năng và chất lượng của các chương trình đào tạo và hỗ trợ.
Hiện có rất nhiều chương trình loại này trong thế giới của những phần mềm mã nguồn mở, những sản phẩm này đã lôi cuốn người dùng và cộng đồng những người phát triển phần mềm những người mà họ có thể hỗ trợ miễn phí, nhanh chóng và dễ thuyết phục hơn. Không những thế, các phần mềm này còn lôi cuốn một mạng lưới những công ty phát triển phần mềm những người sẽ cung cấp các dịch vụ hỗ trợ kỹ thuật và các chương trình đào tạo chất lượng cao như những sản phẩm thương mại. Các phần mềm mã nguồn mở không còn là các dự án trong các trường đại học. Nó đã rõ ràng trở thành một lĩnh vực kinh doanh thực sự.
Rò ràng, qua những phân tích trên chúng ta có thể tin tưởng rằng trong nhiều hoàn cảnh khác nhau, các phần mềm mã nguồn mở về GIS ngày nay là sự thay thế cho các phần mềm thương mại. Nó cũng có thể tích hợp thành công với các hệ thống thương mại hiện có. Giống như mọi phần mềm khác, các tính năng của nó, chi phí lợi nhuận của đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật phải được xem trọng khi quyết định thích nghi với chúng.
Tác giả: Mr. Phương
