Nguyên nhân chính đã được nhiều người thừa nhận là do phần lớn nước mưa
đã bị đổ thẳng vào cống thoát nước làm cho hệ thống thoát nước trở nên
quá tải. Cách đây 20 năm, Hà Nội có rất nhiều các vùng đất trồng cây
xanh và hồ ao. Ở các khu vực này, mỗi khi trời mưa, một phần nước mưa sẽ
thấm xuống đất và bổ sung nước ngầm cho đất, một phần nước mưa chảy vào
các hồ ao, phần còn lại mới chảy vào cống thoát nước và thoát ra sông.
Như vậy, lượng nước mưa thấm xuống đất hoặc chảy vào các hồ ao giúp điều
hòa khí hậu và thủy văn ở Hà Nội. Khi trời mưa đường phố không ngập
nước, khi trời nắng, cây cối vẫn xanh tươi, nước ngầm dưới đất và nước
hồ ao bay hơi làm mát bầu không khí trong những ngày hè nóng nực.
Đô thị hóa trong 20 năm qua ở Hà Nội là một quá trình tất yếu, phản
ánh tiến bộ về kinh tế. Tuy nhiên, trong quá trình đô thị hóa, các nhà
quản lý đã không xem xét nghiêm túc tới những thay đổi to lớn môi trường
sống trong đô thị. Nhiều diện tích trồng cây xanh và hồ ao đã bị bê
tông hóa trong quá trình xây dựng nhà ở, đường xá làm cho nước mưa không
thể thấm xuống đất hoặc chảy vào các ao hồ. Phần lớn nước mưa bị đổ
thẳng vào hệ thống cống thoát nước gây úng ngập trong thời gian dài. Tại
khu vực bị bê tông hóa, nước mưa không thấm được xuống đất làm suy giảm
lượng nước ngầm, mặt đất trở nên khô hạn, nóng nực trong những ngày hè.
Trong tương lai, cùng với phát triển kinh tế, Hà Nội sẽ tiếp tục xây
dựng nhiều khu đô thị mới. Nếu không có các giải pháp quy hoạch hoặc
giải pháp kỹ thuật phù hợp thì vấn đề úng ngập càng trở nên nghiêm
trọng.
Mặc dù chi rất nhiều tiền đầu tư cải tạo hệ thống thoát nước, mua sắm
máy bơm hiện đại, cung cấp các phương tiện đắt tiền, trả lương cho cán
bộ của công ty thoát nước Hà Nội và áp dụng rất nhiều các biện pháp
khác, các nhà quản lý vẫn không giải quyết được vấn đề úng ngập ở Hà
Nội. Để giải quyết một vấn đề cần phải tìm ra nguyên nhân và giải quyết
từ gốc. Nếu chỉ giải quyết phần ngọn thì rất khó giải quyết triệt để.
Nguyên nhân chính gây ngập úng là Hà Nội không có giải pháp hiệu quả
điều hòa lượng nước mưa mà chỉ tập trung giải quyết phần ngọn là nâng
cấp hệ thống thoát nước. Việc nâng cấp hệ thống thoát nước luôn chạy
theo sau yêu cầu thoát nước mưa ngày càng gia tăng do hiện tượng bê tông
hóa nên không giải quyết được việc úng ngập.
Để giải quyết triệt để úng ngập, bên cạnh các giải pháp đang làm, Hà
Nội cần có chính sách khuyến khích người dân và các nhà đầu tư áp dụng
các giải pháp điều hòa nước mưa như sử dụng các bể chứa nước mưa tạm thời, tăng cường khả năng thấm nước mưa xuống đất. Hỗ trợ tài
chính là một biện pháp hiệu quả nhưng không nhất thiết phải thực hiện
trong bối cảnh ngân sách nhà nước có hạn. Nếu nhận thức được lợi ích của sử dụng bể chứ nước mưa tạm thời sau đó cho thoát dần dần xuống hệ thống cống khi mưa đã ngớt như vậy tăng cường thấm
nước mưa xuống đất, người dân và nhà đầu tư sẽ tích cực hưởng ứng. Để
đạt được mục tiêu này, Cúng tôi đã liên hệ với nhiều đối tác trên thế giới và đã tìm ra biện pháp hiệu quả và triển trai trong thời gian tới, Giải pháp sử dụng bể chứ du động, và bên cạnh đó tăng cường bể chứa nước mưa để người dân tái sử dụng trong nhà vệ sinh và hệ thống làm mất, tưới cây, rửa xe, chữa cháy… Lượng nước dành cho các mục đích
này lớn hơn rất nhiều so với lượng nước dành cho ăn uống trong mỗi gia
đình. Nếu chúng ta có thể tận dụng lượng nước mưa trời cho vào các mục
đích trừ ăn uống thì tiết kiệm được rất nhiều tiền nước hàng tháng.
Nhận thức được lợi ích đối với doanh nghiệp và cộng đồng, chúng tôi đã đưa ra giải pháp tổng thể khi nghiên cứu cá vùng ngập lụt của thành phố. Hệ thống chúng tôi sử dụng bao gồm bể chứa
nước di động dựng trong khu vực trống và bể chứa nước trên sân thượng. Bể chứa nước di động sử dụng công nghệ và vật liệu của Đức chi phí thấp và rất hiệu quả. hệ thống bể di động này với nhiều kích cỡ khác nhau và sử dụng rất linh hoạt chứa nước mưa dùng hết nước thì cuộn cất đi và rất bền.
Theo nghiên cứu của chúng tôi trong TP Hà Nội hiện nay thì giải pháp bể chứ nước di động sẽ là một giải pháp hiệu quả và triệt để nhất để giải quyết trình trạng ngập lụt cục bộ trong thành phố vào mùa mưa. Ngoài việc chống được ngập úng còn tiết kiện được lượng lớn nước sạch khi người dân sử dụng nước mưa này vào các mục đích hợp lý thay thế cho nước máy, qua đó tiết kiệm được ngân sách cho quốc gia.
Trần Văn Toàn - Climate GIS
